page contents
بلاگپایان‌نامه‌ و مقاله‌نویسی

برای انتخاب موضوع پژوهشی خوب ، به چه چیزهایی باید توجه کرد؟

توانایی ایجاد موضوع پژوهشی خوب مهارتی بسیار مهم است.

گاهی اوقات اساتید موضوع خاصی به شما معرفی می کنند، اما اغلب اساتید این کار را نمی کنند و شما باید خودتان موضوع مورد علاقه خود را انتخاب کنید.

وقتی تصمیم می‌گیرید تا روی موضوعی کار کنید، لازم است به چیزهایی توجه کنید:

  • بارش فکری برای موضوع
  • انتخاب موضوع قابل درک
  • اطمینان از قابل کنترل بودن موضوع
  • اطمینان از وجود منابع مرتبط با موضوع
  • ایجاد فهرستی از کلیدواژه ها
  • انعطاف پذیری درباره محدودسازی یا گسترده سازی

انتخاب موضوع پژوهشی خوب اصلا کار ساده ای نیست.

باید به اندازه کافی روی موضوع متمرکز شوید و قبل از اینکه موضوع نهایی را انتخاب کنید مطمئن باشید که طرح نهایی شما چگونه به نظر خواهد رسید.

به این مسئله هم توجه کنید که هر استادی چارچوب خاصی را برای پژوهش در نظر دارد.

بارش فکری برای موضوع

ابتدا مبحثی را درنظر بگیرید که به آن علاقه مند هستید. سپس از پرسش‌های زیر برای ایجاد ایده موضوعی خود استفاده کنید:

  • آیا دغدغه فکری قوی درباره مسائل اجتماعی و سیاسی این مبحث دارید؟
  • آیا اخیرا خبری دیده یا خوانده‌اید که ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد و یا موجب عصبانیت یا اضطراب شما شده باشد؟
  • آیا مسئله یا علاقه شخصی نسبت به این مبحث دارید که شما را مجاب کند درباره آن بیشتر بدانید؟
  • یا بحث ناقصی در آموزش شما وجود داشت که دوست دارید درباره آن بیشتر یاد بگیرید؟

در این مرحله تمامی واژگان و مفاهیمی را که برای شما مهم است یادداشت کنید.

این اصطلاحات به شما کمک می‌کنند تا جستجوی بهتری داشته باشید و برای تشکیل موضوع پژوهشی منسجم از آن‌ها استفاده کنید.

هنگام تصمیم گیری درباره موضوع، به ایده‌های بیش از حد استفاده شده توجه کنید.

بعضی از پژوهش‌ها بسیار استفاده شده و تکراری هستند پس از آن‌ها اجتناب کنید. مگر اینکه بخواهید رویکردی نو و منحصر به فرد داشته باشید.

هروقت احساس سردرگمی داشتید از فردی مطلع مثلا استادتان راهنمایی بگیرید.

بهتر است برای این‌که به ذهن خود ساختار دهید و سردرگمی خود را مدیریت کنید از “نقشه مفهومی” استفاده کنید.

در این نقشه مفهومی ایده اصلی یا به عبارتی مبحث کلی را در مرکز و دایره میانی بنویسید.

سپس ایده‌های مرتبط با موضوع (زیرموضوع) را در انتهای خط‌هایی که به دایره منتهی می‌شوند یادداشت کنید.

به عنوان نمونه تصویر زیر نقشه مفهومی پژوهش درباره “افراد بی خانمان” را نمایش می‌دهد.

مشاهده می‌کنید که زیرمباحث باز هم به شاخه های ریزتر تقسیم شده‌اند.

اطلاعات زمینه‌ای را مطالعه کنید

مقالات عمومی دایره المعارف‌ها را در 2 یا 3 مبحث اصلی مطالعه کنید.

مطالعه خلاصه ای از مبحث به شما کمک می کند تا چشم انداز موضوع را ببینید و متوجه شود که چگونه موضوع مورد علاقه شما به مسائل عام‌تر، خاص‌تر و مرتبط  متصل است.

همینطور منبع خوبی برای واژگانی است که به طور متدوال برای توصیف مبحث شما کاربرد دارد.

این کلیدواژه‌ها برای پژوهش و جستجوهای بعدی هم مفید هستند.

برای اطلاعات بیشتر درباره جستجوی کلیدواژه‌ای به مقاله مربوط به آن مراجعه کنید.

اگر مقاله‌ای درباره موضوع خود پیدا نمی‌کنید، کمی مبحث را بسط داده و به مفهوم عمومی تر بروید و در این باره با کتابداران مشورت کنید.

پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین دایره‌المعارفی در این باره مفید هستند.

علاوه براین منابع مرجع  چاپی موجود در کتابخانه‌ها نیز می‌توانند به شما کمک کنند.

روی مبحث خود تمرکز کنید

به انعطاف پذیری و کنترل پذیری مبحث خود همواره توجه کنید.

اگر کار پژوهش را شروع کردید و به اندازه کافی منبع درباره آن پیدا نکردید، لازم است روی موضوع خود بازنگری کنید.

دو نوع از موضوعات برای پژوهش بسیار دشوار هستند.

موضوعات بسیار کلی و موضوعات بسیار خاص.

یکی از راه‌های کوچک کردن حوزه پژوهش کلی، محدودتر کردن آن است.

برخی از متداول‌ترین روش‌ها برای محدود کردن حوزه پژوهش عبارتند از:

  • براساس منطقه جغرافیایی

مثلا: بررسی وضعیت حمل و نقل عمومی در کدام شهر اهمیت بیشتری دارد؟

  • براساس فرهنگ

مثلا: فرهنگ عمومی چقدر بر استفاده از حمل و نقل عمومی تاثیر دارد؟

  • براساس رشته

مثلا: استفاده از حمل و نقل عمومی چه تاثیری بر اقتصاد دارد؟

  • براساس گروه‌های جمعیت شناختی

مثلا: کدام دسته از جمعیت تمایل بیشتری به استفاده از حمل و نقل عمومی دارند؟

موضوعاتی که برای پژوهش بسیار سخت هستند

مباحث محلی:

این نوع از موضوعات احتمالا فقط در روزنامه‌های محلی یافت شوند و منبع چندانی در مقالات علمی پیدا نکنید.

مباحث بسیار جدید:

اگر یه مبحث بسیار جدید باشد احتمال این‌که کتاب یا مقاله علمی درباره آن پیدا کنید کم است و مطالب شما فقط در روزنامه ها یا نشریات معمولی یافت شوند.

حتی ممکن است درباره موضوع وبسایت مرتبط هم پیدا نکنید.

مباحث بین رشته ای گسترده:

برای انجام چنین پژوهش‌هایی لازم است اطلاعات بسیار گسترده و جامع داشته باشید.

مباحث متداول:

مثلا در موضوعاتی مثل قهرمانان ورزشی، بازیگران و موسقیدانان مقالات بسیار متداولی را به دست می‌آورید.

در نهایت برای این‌که بهتر روی موضوع خود تمرکز کنید، آن را به شکل سوال مطرح کنید تا بدانید به گردآوری چه نوع از اطلاعات نیاز دارید.

مشاهده بیشتر

شهربانو صادقی گورجی

شهربانو صادقی گورجی هستم. کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی. قصد دارم تجربیات ۲۰ ساله خودم رو در حوزه مهارت‌های سواد اطلاعاتی و جستجو و بازیابی منابع به دانشجویان و پژوهشگران منتقل کنم. امید است با تجهیز به مهارت‌های دانشی، زندگی بهتری برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم و جامعه دلخواهی را بسازیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا