کتاب نکته‌های کاربردی پژوهشی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی: از انتخاب موضوع تا دفاع پایان‌نامه رساله از هادی هراتی/ انتشارات کتابخانه فرهنگ

پایان‌نامه و رساله‌نویسی يکي از فعالیت‌های اصلی پژوهشی در مقطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) در رشته‌های مختلف دانشگاهی است.  دانشجويان پس از گذراندن واحدهای درسی آموزشی، باید فعالیت پژوهشی خود را در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد یا رساله دکتری انجام دهند.  در مقطع کارشناسی ارشد معمولاً ترم سوم تحصیلی به پایان‌نامه اختصاص دارد و دانشجویان مقطع دکتری معمولاً از ترم چهارم به بعد رساله را انتخاب می‌کنند. البته دانشجویان در هر دو مقطع تحصیلی از ترم‌های قبل از انتخاب پایان‌نامه/ رساله، باید پروپوزال (پیشنهاده) خود را آماده نمایند؛ لذا دانشجویان باید آموزش‌های لازم را قبل از شروع این فعالیت پژوهشی فراگیرند. به‌منظور اين آشنايي و آموزش‌ها، تاکنون کتاب‌هايي در ايران چه به‌صورت ترجمه و چه به‌صورت تأليف منتشرشده است که مروري بر اين منابع حکايت از ضعف‌ها و خلأهايي دارد. ازجمله اين ضعف‌ها مي‌توان به کم‌توجهي متون پيشين به ارائه راهکارهای عملی و کاربردی در فرایند پایان‌نامه/ رساله‌نویسی و کلی‌گویی در این خصوص اشاره نمود. بر این اساس، اهمیت فعالیت پژوهشی پایان‌نامه/ رساله‌نویسی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ضرورت پرداختن به اين مباحث، نگارنده را بر آن داشت تا با توجه به تجربه عملی خود در اين حوزه، به تهيه اثري بپردازند که کاستي‌های این حوزه را تا حدودی برطرف نمايد.

از طرف دیگر، اغلب دانشجویان فعالیت‌های آموزشی خود در قالب واحدهای درسی را بدون دغدغه پاس می‌کنند ولی در مرحله فعالیت پژوهشی در قالب پایان‌نامه/ رساله با مشکلات زیادی روبرو شده و نمی‌دانند که چگونه باید این فعالیت مهم دوره تحصیلات تکمیلی را شروع و به سرانجام برسانند. بنابراین بسیاری از دانشجویان در مراحل مختلف فرایند پایان‌نامه/ رساله‌نویسی به‌خصوص اولین مرحله یعنی انتخاب موضوع پژوهشی با مشکلاتی روبرو می‌شوند. این مرحله را می‌توان مرحله بلاتکلیفی و هاله‌ای از ابهام برای دانشجویان نام برد و هر چه دانشجو در این مرحله وقت بیشتری تلف کند و از این بلاتکلیفی خارج نشود با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد.

کتاب حاضر با هدف حل مشکلات دانشجویان تحصیلات تکمیلی و خروج از بلاتکلیفی و تسریع فرایند پژوهشی و به‌طورکلی براي کمک به فعالیت پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی تمامی رشته‌های دانشگاهی به‌خصوص دانشجویان حوزه علوم انسانی در تدوین پایان‌نامه/ رساله تهيه شده است. در این کتاب نکته‌های کاربردی برای تمامی مراحل نوشتن پایان‌نامه/ رساله از انتخاب موضوع تا دفاع ارائه شده است. این نکته‌ها، راهکارهایی عملی و مفید برای دانشجویانی است که قصد دارند، پایان‌نامه/ رساله خود را در زمان مناسب و با کیفیت خوب به اتمام برسانند. در کتاب حاضر تجربیاتی از دوره‌های تحصیلات تکمیلی و فعالیت‌های پژوهشی نگارنده بیان شده است که ممکن است تاکنون در هیچ کتابی ثبت نشده باشد. کتاب در فصل‌های مختلف به مباحثی همچون انتخاب موضوع، استاد راهنما و مشاور، پروپوزال یا پیشنهاده، انجام پژوهش، اخلاق پژوهش، دفاع از پایان‌نامه/ رساله و تدوین و استخراج مقاله از پایان‌نامه/ رساله می‌پردازند. در کتاب حاضر، سعی شده است مباحث و نکته‌های کاربردی به زبان طبیعی و به‌دوراز زبانی رسمی ارائه گردد. امیدوارم مباحث این کتاب بتواند به دانشجویان تحصیلات تکمیلی کمک نماید که گامی مؤثر و مثبت در فرایند پایان‌نامه/ رساله‌نویسی برداشته و در زمان مناسب از پایان‌نامه/ رساله خود دفاع نمایند.