کتاب غلط ننویسیم از ابوالحسن نجفی مرکز نشر دانشگاهی 1397

غلط ننویسیم با نام فرعی «فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی»، کتابی است درباره‌ی غلط‌های رایج و متداول در زبان فارسی که در قالب فرهنگ لغت توسط استاد بزرگ ادبیات فارسی ابوالحسن نجفی نوشته شده است. این غلط‌های رایج شامل، غلط‌های املایی، غلط‌های انشایی، و بکارگیری نادرست واژه‌ها، از جمله واژه‌های گرفته شده از زبان‌های خارجی، و نیز اشتباهات صرفی و نحوی می‌شود. ابوالحسن نجفی از جمله زبان‌شناسانی است که دغدغه پاسداشت زبان فارسی را دارد. موارد بررسی شده در این کتاب می‌تواند برای همه‌ی گروه‌ها که دغدغه‌ی درست‌نویسی دارند مفید و کارا باشد از مهمترین این گروه‌ها می‌توان به نویسندگان و ویراستاران اشاره کرد. دکتر امید طبیب‌زاده درباره‌ی این اثر می‌گوید ««غلط ننویسیم» بحث زبان معیار است، نه زبان درست و غلط. این دو باهم فرق دارند. ممکن است در گفتار روزمره بگوییم «زمین»، بگوییم «تریاک»، اما وقتی بخواهیم رسمی حرف بزنیم، باید بگوییم «زمین» و «تریاک». «تریاک» و «زمین» غلط نیستند، بلکه غیرمعیارند. یکی از ویژگی‌های زبان معیار این است که از بین صورت‌های متفاوت فقط یکی را انتخاب می‌کند. معیاربودن و تثبیت شدن یعنی همین. در همه زمینه‌ها هم چنین است. »

ابوالحسن نجفی، زبان‌شناس، مترجم، ویراستار بزرگ کشور و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در سال ۱۳۰۸ در خانواده‌ای مذهبی و سنتی متولد شد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در اصفهان گذراند و در رشته ادبیات فارغ التحصیل شد. در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران زیر نظر استادانی چون پرویز ناتل خانلری، فاطمه سیاح و موسی بروخیم به تحصیل در رشته زبان فرانسه پرداخت. سپس در رشته زبان‌شناسی در سوربن زیر نظر آندره مارتینه به ادامه تحصیل مشغول شد.

او ابتدا به عنوان دبیر در اصفهان مشغول به کار شد. سپس در گروه ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان به تدریس پرداخت و تا سال ۱۳۴۹ در آنجا بود. در همان سال به تهران آمد و همکاری خود را با موسسه فرانکلین آغاز کرد. همزمان به عنوان استاد مدعو در گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران نیز مشغول شد. او همچنین مدتی در دانشگاه آزاد (پیش از انقلاب)، مرکز نشر دانشگاهی و گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی نیز همکاری داشت. در مرکز نشر دانشگاهی به تدریس «وزن شعر فارسی»، «مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی» و «امکانات زبان فارسی در ترجمه» مشغول بود.

ابوالحسن نجفی (زاده‌ی ۱۳۰۸ در نجف)، زبان‌شناس و مترجم ایرانی است. او عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و دبیری مجله ادبیات تطبیقی را بر عهده دارد. عمده فعالیت‌های ادبی و علمی او در حوزه ترجمه متون ادبی، ویرایش، زبان‌شناسی و وزن شعر فارسی است. او یکی از دقیق‌ترین دایره‌ها برای طبقه‌بندی وزن شعر فارسی را تدوین کرده که به دایره نجفی معروف است. برخی از آثار تألیفی او عبارتند از: غلط ننویسیم، مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، فرهنگ فارسی عامیانه، وزن شعر فارسی و… مترجم بیش از ۱۵جلد کتاب ادبی و هنری، برخی از آن‌ها عبارتند از: شیطان و خدا (ژان پل سارتر)، گوشه نشینان آلتونا (ژان پل سارتر)، شنبه و یکشنبه در کنار دریا (روبرمرل)، کالیگولا (آلبرکامو)، عیش و نیستی (تیری مونیه)، شازده کوچولو (اگزوپری)، خانواده تیبو (روژه مارتن دوگار)، نژاد و تاریخ (لکودلوی استروس)، ضدخاطرات (آندره مالرو) و.

ابوالحسن نجفی در مقدمه‌ی کتاب «غلط ننویسیم» چنین گفته است:

«سخن‌گفتن به فارسی برای کسانی که این زبان را از کودکی آموخته‌اند ظاهرا کار آسانی است. ما به همان سادگی که نفس می‌کشیم با دیگران نیز سخن می‌گوییم. اما نوشتن به فارسی به این آسانی نیست. هنگامی که قلم به دست می‌گیریم تا چیزی بنویسیم، حتی اگر یک نامه‌ی کوتاه باشد، غالبا درنگ می‌کنیم و با خود می‌گوییم: آیا «آذوقه» درست است یا «آزوقه»؟ «چمدان» یا «جامه‌دان»؟ «حوله» یا «هوله»؟ «بوالهوس» یا «بلهوس»؟ «خواروبار» یا «خواربار»؟ «طوفان» یا «توفان»؟ «خشنود» یا «خوشنود»؟ «لشکر» یا «لشگر»؟ «انزجار» یا «انضجار»؟ «بنیانگذار» یا «بنیانگزار»؟ نواری که روی زخم می‌بندند آیا «تنظیف» است یا «تنزیب»؟ هوا «صاف» است یا «صافی»؟ «نواقص» باید گفت یا «نقایص»؟ رئیسم دچار «غیظ» شده‌است یا «غیض»؟ به من «مظنون» شده‌است یا «ظنین»؟ و من دچار «محذور» شده‌ام یا «محظور»؟ آیا حسابم را با طلبکارم «تصفیه» کرده‌ام یا «تسویه»؟ آیا او می‌خواهد برای دخترش «جهاز» بگیرد یا «جهیز» یا «جهیزیه» یا «جهازیه»؟ آیا درآمد من دچار «نکس» شده‌است یا «نکث»؟ و آیا اصلاً این دو کلمه به معنای «کاهش» است؟ . . »

نویسنده در مقدمه‌ی کتاب غلط ننویسیم حرف درستی می‌زند، مسلما برای هر کدام از ما بارها پیش آمده که حین نوشتن، به نوشتار کلمه‌ای شک کرده‌ایم و تنها با رجوع به لغت‌نامه دریافته‌ایم که آیا شکل صحیح کلمه را در ذهن داشتیم یا صورت اشتباه آن را مخصوصا که غلط‌های مصطلح در زبان فارسی زیاد است.

البته که بر این کتاب، نقدی هم رفته تحت عنوان «اجازه بدهید غلط بنویسیم» نوشته‌ی باطنی محمدرضا باطنی؛ اما جدا از بحث‌ها و نظرات موافق و مخالف در مورد نوشتار زبان فارسی که اکثرا هم به نتیجه نمی‌رسد و هر کسی آن‌طوری که دوست دارد به نوشتن کلمات ادامه می‌دهد، پیشنهاد می‌کنم نسخه‌ای از کتاب غلط ننویسیم را داشته باشید و گاهی به آن رجوع کنید که سوای آموختن و یادگرفتن، هم فال است و هم تماشا آن هم در بین واژگان فارسی و ترکی و عربی و….