page contents
بلاگمهارت‌های پایه دانشجویی

بعد از تصویب پروپوزال چه باید کرد؟

اگر اخیرا پروپوزال شما تصویب شده یا در مراحل پایانی تصویب پروپوزال هستید احتمالا این سوال ذهن شما را مشغول کرده که بعد از تصویب پروپوزال چه باید کرد؟ در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم.

اگر پروپوزال شما تصویب شده وارد مرحله نوشتن پایان‌نامه شده‌اید. برای اینکه سفر خوبی داشته باشید باید به نکات بسیار مهمی توجه کنید.

نکاتی که در ادامه ذکر می‌شود در چندین دسته قرار می‌گیرد. بخشی به مسائل ذهنیتی شما می‌پردازد که با آمادگی لازم به این کار بپردازید،

برخی از نکات مسائل اداری و رسمی را در بر می‌گیرد و نکاتی هم به فرایند شروع نگارش پایان‌نامه اختصاص خواهد داشت. ویدئوی این آموزش را می‌توانید در کانال آکادمیک لایف ما در یوتیوب ببینید.

لوگوی یوتیوب مشاهده ویدئوی بعد از تصویب پروپوزال چه باید کرد؟ در یوتیوب

ایجاد زیرساخت‌های ذهنی و اجرایی

نکته مهم برای انجام کارهای زمانبر، برنامه‌ریزی دقیق و پایبندی به این برنامه است.

با توجه به شرایطی که دارید باید زمان کار روی پایان‌نامه را مشخص و تدوین کنید. برنامه‌ریزی شما باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

متعادل باشد: نه خیلی سخت‌گیرانه و غیرمنعطف باشد که زود خسته و دلزده شوید، نه آنچنان شناور که تمرکز اصلی شما از بین برود.

متناسب باشد: برنامه‌ریزی شما باید با شرایط شما مطابقت داشته باشد. از نظر خانوادگی، شغلی، ویژگی‌های شخصیتی و مسائل دیگر در چه شرایطی هستید؟ براساس پاسخ به این موارد مدت زمانی را که می‌توانید روزانه روی پایان‌نامه خود کار کنید مشخص کنید. جدول زمانی خود را در محلی در دیدرس خود نگه دارید.

مقایسه ممنوع: از نظر ذهنی هیچ‌گاه خود را با دیگران مقایسه نکنید. اجازه ندهید این مقایسه در شما اضطراب ایجاد کند. در همه حال شرایط خود را در نظر داشته باشید و سعی کنید هر روز نسبت به روز قبل یک گاه به جلو پیش رفته باشید. مقایسه ذهن شما را از تمرکز روی مسائل اصلی باز می‌دارد و موجب خستگی و دلزدگی می‌شود.

محتوای مشخص: محتوای برنامه روزانه خود را مشخص و مدون کنید. اگر احساس می‌کنید از نظر روش‌شناسی نیاز به مطالعات بیشتری دارید بجای اینکه شتابزده وارد نوشتن شوید، در برنامه خود با توجه به شرایط خود یک هفته، دو هفته یا حتی یک ماه را به مطالعه روش‌شناختی اختصاص بدهید.

در طول این زمان با اساتید و افراد صاحبنظر در ارتباط باشید تا بتوانید طرح قابل اجرا و پیش‌بینی شده‌ای داشته باشید.

اگر قرار است با پرسشنامه یا مصاحبه داده‌های مورد نیاز خود را گردآوری کنید، در برنامه زمانی خود مشخص کنید که در این بازه قرار است پرسشنامه را به چه گروه‌هایی ارسال کنید یا اگر چاپی باشد به دست کدام جامعه آماری برسانید؟

اگر مصاحبه دارید قرار ملاقات‌های خود را دقیق و منطقی تنظیم کنید و سناریوی مصاحبه را از ابتدا مدون داشته باشید. اگر آزمایش، پیش آزمون یا هر مورد دیگری هم دارید کاملا ریز و با جزئیات مشخص کنید.

در این زمینه حتما فاصله مکانی، مسائل مالی و میزان دسترسی به جامعه پژوهش خود را در نظر داشته باشید.

پیش‌بینی نشده‌ها: نکته مهم دیگر در برنامه‌ریزی این است که در برنامه خود مسائل پیش‌بینی نشده را هم در نظر بگیرید. همیشه ۱۰۰٪  برنامه‌ها مطابق پیش‌بینی شما اجرا نمی‌شود لذا با علم به این موضوع هم اصطراب شما کاهی پیدا می‌کند و هم می‌توانید برنامه جایگزین داشته باشید.

در بازه‌هایی که برنامه از پیش تعیین شده شما دستخوش تغییرات غیرقابل پیش‌بینی می‌شود برنامه جایگزین داشته باشید. مثلا اگر برنامه مصاحبه به هر علتی به هم خورد، سعی کنید که در آن زمان روی بخش دیگری از پژوهش خود کار کنید مثلا پیشینه‌های بیشتری گردآوری کنید.

توجه به مسائل اداری و رسمی

به برنامه زمان‌بندی که از طرف گروه آموزشی یا دانشگاه درنظر گرفته می‌شود توجه داشته باشید. در بازه‌های زمای مشخص گزارش پیشرفت را ثبت کنید.

برای ارتباط با استاد، زمان مشخصی را با همراهی او تعیین کنید و زمانی که تعیین کرده‌اید مقید و پایبند باشید.

اگر قرار است ملاقات حضوری داشته باشید یا به صورت مجازی با استاد خود در ارتباط باشید، همیشه با دست پر به دیدن او بروید. به این معنا که مسئولیت اصلی پایان‌نامه با شماست پس این نکته را در نظر داشته باشید.

انتظار نداشته باشید که استاد راهنما هم قدم به قدم در فرایند پایان‌نامه با شما کار کند. وظیفه استاد راهنما، راهنمایی و هدایت کلی کار شما و مابقی ماجرا بر عهده خودتان است.

تمپلت پایان‌نامه را فراموش نکنید

برای اینکه از دوباره کاری دوری کنید از ابتدا تمپلت تدوین پایان‌نامه دانشگاه خود را تهیه کنید. دقت کنید که هیچگاه در اینترنت به دنبال تمپلت پایان‌نامه نباشید چون ساختار و نحوه تنظیم محتوای پایان‌نامه حتی در یک دانشگاه ممکن است از گروهی به گروه دیگر متفاوت باشد.

تنظیمات مربوط به فونت‌ها، حاشیه‌ها، تیترها، صفحه‌بندی و هر آنچه که مربوط به صفحه‌آرایی پایان‌نامه می‌شود از بتدای کار مشخص تا پس از تدوین پایان‌نامه مجبور به دوباره کاری نشوید.

پس از تصویب پروپوزال کی شروع کنیم به نوشتن پایان‌نامه؟

وقتی که پروپوژال را می‌نویسید سه فصل اول پایان‌نامه را ساختاربندی کلی می‌کنید. اما توجه کنید که پروپوزال طرحی اولیه است. این طرح اولیه فقط کمک می‌کند که متخصص آن حوزه مثلا اساتید یا هیات تصویب پروپوژال بتوانند تصور کنند که قرار است شما چه کاری انجام دهید.

به عبارتی پروپوزال نقشه و طرح کلی برای انجام پژوهش است. اما پایان‌نامه پس از اتمام کار نوشته می‌شود لذا مشخص است که ابتدایی‌ترین تفاوت آنها در زمان فعل است.

این طرح کلی در طول زمانی که پایان‌نامه اجرا می‌شود از جنبه‌هایی تغییراتی می‌کند. البته هرچقدر روی پروپوزال یا طرح پیشنهاده خود بیشتر وقت و انرژی بگذارید مثلا بخش های مربوط به اهداف و فرضیات، کشف و بیان مسئله، روش‌شناسی، پیشینه و … به طور اصولی پیش رفته باشد زمان اجرای پایان‌نامه مشکلات کمتری خواهید داشت.

اگر قرار باشد بعد از تصویب پروپوزال فصلی را بسط دهید و بنویسید این کار باید با رویکرد اجرایی شدن باشد. چون پایان‌نامه یعنی پایان کار پژوهش شما و با پیشنهاده فرق دارد.

برخی از پژوهشگران توصیه می‌کنند که برای شروع نوشتن پایان‌نامه سراغ پیشینه بروی به این دلیل که با مطالعه پیشینه‌های بیشتر، ماهیت کاری که قرار است انجام هید برای شما بیشتر روشن می‌شود.

مثلا اگر در روش انجام پژوهش یا ابزارش ابهام دارید این ابهام را می‌توانید با خواندن منابع بیشتر برطرف کنید و همین مطالعات به شما در بسط دو فصل دیگر هم کمک می‌کنند.

به این هم دقت کنید که تا پایان کار ممکن است درگیر اصلاحات فصل‌های مختلف باشید. توجه کنید منابعی که می‌خوانید را با دقت انتخاب کرده باشید. منابع کلیدی را از قلم نیاندازید، از مقالات معتبر استفاده کنید و آنها را با دید تحلیلی بخوانید نه یک برداشت کلی.

برخی از اساتید هم بر این نظر هستند که پس از تصویل پروپوزال، دانشجو باید گردآوری داده‌ها را شروع کند. طبیعتا این کار به روش پژوهش انتخابی کاملا وابسته است. اما مسئله‌ای که اینجا به وجود می‌آید این است که اگر دانشجو در هنگام تدوین پروپوزال به اندازه کافی زمان نگذاشته باشد و پژوهش‌های پیشین و ارتباط آنها با پژوهش خود را دقیق بررسی نکرده باشد و مغیرها با وجود تصویب پروپوزال برایش گنگ باشد ابتدا باید این ابهام را برای خود حل کند.

این کار با مطالعه بیشتر منابع امکان‌پذیر خواهد بود که بازهم به رویکرد مطالعه پیشینه پژوهش بیشتر و نگارش فصل دوم خواهیم رسید که در این فرایند فصل‌های دیگر هم به مرور بسط داده و تکمیل می‌شوند.

در هر صورت چه رویکرد نخست را داشته باشید چه رویکرد دوم را یا ترکیبی از هردو، در جریان مطالعه پیشینه‌های دیگر و گردآوری داده‌های احتمالا به مواردی برخورد می‌کنید که ممکن است قسمت بیان مسئله و روش‌شناسی را هم کمی دستخوش تغییر کند. پس با تمرکز روی فصل ۲ عملا دو فصل دیگر هم پیش می‌رود.

زمانی که پیشینه پژوهش خود را تکمیل می‌کنید باید توجه کنید که چه چیزی را به چه صورتی می‌خوانید؟

از ابتدا مستندسازی کنید

یافته‌های حاصل از مطالعه مقالات را به طور مرتب و صحیح ثبت کنید. برای ثبت این اطلاعاتی می‌توانید از ابزارهای مختلفی استفاده کنید.

به این منظور فرم پیش‌نویس ثبت اطلاعات مربوط به هر مقاله را در قالب ورد در اختیار شما قرار دادیم که می‌توانید به رایگان دانلود کنید.

دانلود رایگان فیش ثبت اطلاعات مقاله

اطلاعات مربوط به مقاله را با استفاده از نرم‌افزارهای استناددهی نگهداری کنید. با توجه به اینکه در طول دوره پایان‌نامه جست‌وجوهای زیادی انجام خواهید داد و از این رهگذر منابع زیادی را بازیابی خواهید کرد.

بسیاری از این منابع در بازه‌های زمانی مختلف و با کاربردهای مختلف در پایان‌نامه استفاده خواهد شد که لازم است اطلاعات استنادی منابع را داشته باشید.

به همین علت از همان ابتدا مقالات را در نرم‌افزارهای استناددهی مانند اندنوت، زوترو، مندلی و … ثبت کنید و ارجاع به منابع را از نرم‌افزارها خروجی بگیرید. بنابراین دیگر نگران گم‌شدن یا یافتن دوباره اطلاعات منابع نیستید.

از نسخه‌های مختلف پایان‌نامه و در بازه‌های زمانی گوناگون بک‌آب گیری کنید. پشتیبانی از فایل پایان‌نامه را می‌توانید در حافظه‌های جانبی مثل فلش یا هارد اکسترنال، فضای مجازی و ارسال به ایمیل انجام دهید.

اقدامات انجام شده یا انجام نشده را به همراه دلیل انجام یا عدم انجام آنها ثبت کنید. این بخش ممکن است در بخش‌هایی از پایان‌نامه مورد استفاده قرار بگیرند. همچنین خود را با این کار برای روز دفاع و پاسخگویی به داوران هم آماده خواهید کرد.

تاییدیه فصل به فصل را بگیرید

علاوه بر ارتباطات مستمری که در طول کار با استاد راهنما دارید، حتما برای فصل به فصل پایان‌نامه هم تایید بگیرید. بعد از اجرای پژوهش، هر فصل را که به اتمام می‌رسانید به همراه گزارش انجام کار دوباره برای اساتید ارسال کنید.

در ارتباط با استاد رویکرد و رویه استاد را در نظر بگیرید. برخی از اساتید همچنان با سیستم چاپی کار می‌کنند و برخی دیگر ویرایش را روی فایل الکترونیکی پایان‌نامه انجام می‌دهند.

در هر صورت به توصیه‌ها و ویرایش‌های استاد توجه کرده و همه موارد ممکن را اعمال کنید. در صورتی که برای عدم اعمال برخی از تغییرات دلایلی دارید در ارسال بعدی به استاد نشان دهید که به توصیه‌هایش توجه و دقت داشته و تا حد امکان آنها را انجام داده‌اید.

به مقاله هم نیم‌نگاهی داشته باشید

چاپ و انتشار مقاله همیشه زمان‌بر است و با توجه به مجلات مختلف ممکن است این مدت زمان متفاوت باشد. با توجه به این که انتشار یا پذیرش مقاله در بسیاری از دانشگاه‌ها از ملزومات دفاع است، حتما از همین ابتدا همزمان روی مقاله هم کار کنید.

با توجه به همین زمان‌بر بودن نگارش مقاله را به روزها و ماه‌های آخر موکول نکنید. ممکن است نشر مقاله شما به زمان بیشتری نیاز داشته باشد و این مسئله زمان دفاع پایان‌نامه را هم به تعویق بیاندازد.

بنابراین ممکن است دچار اضطراب و استرس حاصل از این تعویق شوید و برخی از هماهنگی‌های خانوادگی و شغلی شما دچار اختلال شود پس حتما به این موضوع توجه داشته باشید.

آهسته و پیوسته عمل کنید

در طول زمانی که روی پایان‌نامه خود کار می‌کنید اصل پیوستگی را در نظر داشته باشید. به این معنا که یک هفته یا دو هفته به صورت شبانه‌روزی روی پایان‌نامه کار نکنید و بعد به مدت یکماه و یا حتی بیشتر آن را رها کنید.

سعی کنید زمان خود را در بازه مشخص پخش کرده و به طور مستمر کار کنید. این مستمر کار کردن چند مزیت دارد:

نخست اینکه ذهن خود را همیشه به کار پزوهشی خود معطوف می‌کنید که برای پایان‌نامه به این تمرکز نیاز دارید

دوم اینکه از اتلاف وقت جلوگیری می‌کنید. اگر پایان‌نامه را به مدت طولانی رها کنید، این گسیختگی باعث می‌شود دیگر روی کار تسلط لازم نداشته باشید و زمان شروع دوباره نیاز است زمانی را صرف کنید تا کنترل امور را به دست بگیرید.

پیوسته کار کردن حتی با میزان ساعت کمتر در روز حکم اثر مرکب را دارد و ارزشش را در پیوستگی نشان می‌دهد. لازم نیست از پایان‌نامه برای خود آینه دق درست کنید بلکه باید با پایان‌نامه زندگی کنید و از زندگی لذت ببرید.

گام به گام نوشتن بعد از تصویب پروپوزال

با توجه به مطالبی که از ابتدا گفته شد به طور کلی برای نگارش متن پایان‌نامه باید طبق فرایندی پیش رفت. معمولا فرآیندی که بعد از تصویب پروپوزال و شروع به نگارش پایان‌نامه به ترتیب انجام می‌شود به شرح زیر است:

  1. جست‌وجو و تهیه پیشینه‌های مرتبط با پژوهش (تکمیل ادبیات پژوهش)
  2. مطالعه منابع بازیابی شده با ترجه ارتباط بالا
  3. مشخص کردن قسمت‌های مهم هر منبع و یادداشت‌برداری به صورت کاربردی و قابل استفاده
  4. گردآوری اطلاعات و داده‌های مورد نیاز با توجه به روش و نوع پژوهش
  5. تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده‌های کسب شده به منظور پاسخگویی به پرسش‌های پژوهش (یا پرداختن به فرضیه‌های تحقیق)
  6. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

چنان که مشاهده می‌شود. جست‌وجو پیشیه پژوهش و یادداشت‌برداری مناسب از آنها یکی از کلیدی‌ترین فرایندها پروپوزال و پایان‌نامه است. برای کسب مهارت در این دو زمینه می‌توانید از بسته‌های آموزشی ما استفاده کنید.

بسته آموزشی سرچ علمی با تاکید بر رشته‌های علوم انسانی

بسته آموزشی پیشینه‌نویسی

 

مشاهده بیشتر

شهربانو صادقی گورجی

شهربانو صادقی گورجی هستم. کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی. قصد دارم تجربیات ۲۰ ساله خودم رو در حوزه مهارت‌های سواد اطلاعاتی و جستجو و بازیابی منابع به دانشجویان و پژوهشگران منتقل کنم. امید است با تجهیز به مهارت‌های دانشی، زندگی بهتری برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم و جامعه دلخواهی را بسازیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا