page contents
بلاگجست‌وجوی منابع و اطلاعات

بازیابی اطلاعات و منبع‌یابی

ایجاد یک استراتژی جستجو به منطور بازیابی اطلاعات و منبع‌یابی در حکم”نقشه راه” انجام پژوهش کتابخانه‌ای است.

در این استراتژیT فرایندی 9 مرحله‌ای در نظر گرفته شده است که برای جستجو و بازیابی منابع اطلاعاتی می‌توان براساس آن روندی منظم و مشخص را طی کرد.

در ادامه گام‌های مربوط به استراتژی جستجو ذکر می‌شود:

گام اول: آشنایی با عملگرهای منطقی جستجو

عملگرهای منطقی جستجو، به استفاده منطقی از اصطلاحات شامل دو یا چند مقدار اشاره دارد. این عملگرها در موتورهای جستجو و پایگاه‌های اطلاعاتی برای اتصال مفاهیم تحقیق استفاده می‌شود. در متون مربوط به مهارت‌های سواد اطلاعاتی از چندین عملگر صحبت شده است که در سامانه‌های مختلف کاربردهای گوناگونی دارند.

در مقاله استراتژی جستجوی کلیدواژه‌ای برخی از مهمترین عملگرهای پایه شرح داده شده است. علاوه بر عملگرهای پایه، موتور جستجویی مانند گوگل که پراستفاده‌ترین موتور جستجو به شمار می‌رود عملگرهای ویژه خود را دارد که می‌توانید به مطالب زیر مراجعه کنید:

گام دوم: جستجوی اطلاعات زمینه‌ای

اطلاعات زمینه‌ای به معنای اطلاعاتی است که پژوهشگر برای افزایش آگاهی خود در مورد موضوع خود به آن نیاز دارد.

فرهنگ لغت‌ها، دانشنامه‌ها و کتاب‌ها از جمله منابع مناسب برای ارائه اطلاعات زمینه‌ای است.

مقالات مروری نیز به واسطه توسعه دانش موضوعی برای کسب اطلاعات زمینه‌ای کاربرد دارد.

کتابداران مرجع از جمله افرادی هستند که برای کسب اطلاعات زمینه‌ای می‌توانید به آنها مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که گاهی اوقات لازم است از منابع چاپی استفاده کنید، اطلاعات زمینه‌ای معمولا از این نوع هستند.

گام سوم: جستجوی کتاب

برای جستجوی کتاب باید به نوع کتاب (چاپی یا الکترونیکی بودن) و همچنین زبان آن توجه داشته باشید. برای تهیه کتاب‌های چاپی لازم است به کتابخانه یا کتابفروشی‌ها مراجعه کنید. برای کتاب‌های الکترونیکی هم ابزارهای رایگان و غیررایگان دانلود کتاب وجود دارد که لازم است این ابزارها را بشناسید و از آن‌ها استفاده کنید.

در این گام باید ابتدا ماهیت کتاب مورد نیاز خود را بشناسید و پس از آن با توجه به شناختی که از نوع آن کسب کرده‌اید، برای تهیه آن اقدام کنید.

گام چهارم: جستجوی پایان‌نامه

جستجو و دسترسی به متن کامل پایان‌نامه به زبان فارسی و غیرفارسی، از جمله دغدغه‌های پژوهشگران در استراتژی جستجو است. یک پایان‌نامه خوب، تفاوت بین پروژه متفکرانه و بازگویی ساده واقعیت‌ها را مشخص می‌کند. با یافتن و انتخاب پایان‌نامه مناسب می‌توانید استراتژی جستجو را به صورت فرایندی منظم شکل دهید و بر آن تمرکز کنید. گاهی نیاز ای کار پژوهش خود را با مطالعه یک پایان‌نامه آغاز کنید. لذا آگاهی از نحوه جستجو و دسترسی به این محتوا بسیار مهم است.

گام پنجم: جستجوی مقاله مجلات

مقاله مجلات از جهات مختلف برای پژوهشگران اهمیت دارد که در گام‌های استراتژی جستجو نقش برجسته‌ای دارد. این منابع بیشترین اطلاعات در یک حوزه موضوعی را ارائه می‌دهند که از نظر “جدید” بودن و “داغ” بودن حایز اهمیت است. مطالب مقاله مجلات به یک مفهوم خاص محدود می‌شود که بیشترین ارتباط را با حوزه پژوهشگر دارد. برای جستجوی مقاله مجلات شناسایی پایگاه‌هایی که مجله را پوشش می‌دهد بسیار اهمیت دارد. در این زمینه نیز پایگاه‌ها به دو دسته کلی رایگان و غیررایگان تقسیم می‌شود که نحوه دسترسی به این منابع را مشخص می‌کند.

گام ششم: جستجوی مقاله روزنامه‌ای

در برخی از حوزه‌های موضوعی مثل علوم سیاسی یا علوم اجتماعی، دسترسی به مقاله روزنامه‌ای بسیار مهم است. لذا جستجوی این نوع منابع جزء استراتژی جستجو به حساب می‌آید. مقاله روزنامه‌ای یا شامل پایگاه‌ها و وبسایت روزنامه‌های جاریست و یا آرشیوهای آنها را شامل می‌شود.

گام هفتم: جستجوی مقاله کنفرانسی

از آنجائیکه مقالات کنفرانسی معمولا میزان کمی از اطلاعات را در سطح تقریبا پایین و ابتدایی ارائه می‌دهند، شناخت و استفاده از استراتژی جستجو در این حوزه نیز بسیار مهم است. اعتبارسنجی این نوع مقالات پس از فرایند جستجو به پژوهشگر کمک می‌کند تا انتخاب مناسب و مفیدی داشته باشد.

گام هشتم: جستجوی دیگر منابع

علاوه بر موارد ذکر شده منابع دیگری نیز در برخی حوزه‌های پژوهشی کاربرد دارد.

با توجه به دسته موضوعی و حوزه پژوهشی می‌توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:

  • جستجوی تصاویر
  • جستجوی فیلم و ویدئو
  • جستجوی پروانه‌های ثبت اختراع یا پتنت
  • جستجوی اسلایدهای آموزشی
  • جستجوی داده‌های پژوهشی

گام نهم: جستجوی منابع فارسی

ویژگی‌های زبان‌شناختی و طراحی پایگاه‌ها و موتورهای جستجو، موجب شده که چالش‌هایی در جستجوی منابع فارسی داشته باشیم.

معمولا کاربران برای جستجو و بازیابی و تامین منابع به زبان فارسی با دشواری‌هایی روبرو هستند.

ابتدا لازم است چالش‌های موجود شناخته شود تا بتوان براساس آن راهکارهای لازم را ارائه داد.

 

مشاهده بیشتر

شهربانو صادقی گورجی

شهربانو صادقی گورجی هستم. کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی. قصد دارم تجربیات ۲۰ ساله خودم رو در حوزه مهارت‌های سواد اطلاعاتی و جستجو و بازیابی منابع به دانشجویان و پژوهشگران منتقل کنم. امید است با تجهیز به مهارت‌های دانشی، زندگی بهتری برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم و جامعه دلخواهی را بسازیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا